Εικονική περιήγηση στην περιοδική έκθεση «Δι’αυτά πολεμήσαμεν… Αρχαιότητες και Ελληνική Επανάσταση»

 

Η νέα περιοδική έκθεση «Δι’αυτά πολεμήσαμεν… Αρχαιότητες και Ελληνική Επανάσταση» εντάσσεται στο πρόγραμμα εορτασμού του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου για την επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.

Το γνωστό απόφθεγμα του στρατηγού Ιωάννη Μακρυγιάννη προτάσσεται στον τίτλο της έκθεσης, δεδομένου ότι ο αγώνας για την ελευθερία θεμελιώθηκε όχι μόνο στην απαίτηση του ελληνικού λαού για ανεξαρτησία, αλλά και στα ιστορικά του δικαιώματα πάνω στα απαράμιλλα έργα των αρχαίων προγόνων.

Είκοσι έξι επιλεγμένες αρχαιότητες (22 μαρμάρινα γλυπτά και ανάγλυφα, 2 πήλινα αγγεία, 2 χάλκινα ειδώλια) από τις συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου παρουσιάζονται σε έναν εκλεκτικό «διάλογο» με είκοσι έξι νεότερα έργα του 18ου και 19ου αιώνα, στην πλειονότητά  τους από Ευρωπαίους δημιουργούς: 8 ζωγραφικά έργα (ελαιογραφίες και υδατογραφίες), 11 λυτά χαρακτικά, 4 εικονογραφημένες εκδόσεις και 3 τέχνεργα των διακοσμητικών τεχνών, προσωρινά δάνεια από τη Βιβλιοθήκη και τη Συλλογή ΄Εργων Τέχνης της Βουλής των Ελλήνων, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, το Μουσείο Μπενάκη, το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών-Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία, την Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου, τη Συλλογή Stephan Adler καθώς και τη Συλλογή Μιχάλη και Δήμητρας Βαρκαράκη.

Η έκθεση εστιάζει στην πολυσήμαντη σχέση του ελληνικού λαού με τις αρχαιότητες, όπως αυτή διαμορφώθηκε από τον προχωρημένο 18ο αιώνα και εξής, με αποκορύφωμα την επαναστατική δεκαετία του 1820-30, φτάνοντας μέχρι την ίδρυση του ελληνικού κράτους και τα μέσα περίπου του 19ου αιώνα.

Η «ανακάλυψη» των αρχαίων μνημείων της Ελλάδας από τους Ευρωπαίους περιηγητές και οι αναφορές στο ένδοξο παρελθόν αξιοποιήθηκαν στην ιδεολογική προετοιμασία του Αγώνα και στην ενδυνάμωση της αυτοσυνείδησης των Ελλήνων.

Οι διαρπαγές αρχαιοτήτων οδήγησαν στη συνειδητοποίηση του ελληνικού λαού ως προς το ιστορικό παρελθόν του. Εστιάζοντας σε χαρακτηριστικές περιπτώσεις, όπως η λαφυραγώγηση των αρχαίων μνημείων στην Αθήνα, τις Μυκήνες, την Αίγινα και τις Βάσσες της Αρκαδίας, η έκθεση αναδεικνύει τη σχέση των Ευρωπαίων αρχαιοδιφών με τα αντικείμενα του θαυμασμού τους, όπως επίσης και τις ποικίλες αντιδράσεις των Ελλήνων.

Αυτά τα μνημεία που αναζητούσαν ως αξεπέραστα πρότυπα οι φιλάρχαιοι λόγιοι, αποτέλεσαν αργότερα και τον ιδεολογικό πυρήνα του φιλελληνικού κινήματος. Στην εικαστική προβολή του Φιλελληνισμού η αντίληψη για την κλασική Ελλάδα επέβαλε αρχαιοπρεπές στυλ. Ιδιαίτερη περίπτωση αποτέλεσε η Γαλλική Επιστημονική Αποστολή του Μοριά, η οποία συνέβαλε αποφασιστικά στην καταγραφή των αρχαίων μνημείων.

Ο αγώνας, ωστόσο, για τη διάσωση των αρχαίων έπρεπε να αναληφθεί από τους ίδιους τους Έλληνες, οι οποίοι θέσπισαν μέτρα για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η σύντομη ιστορική αναδρομή ολοκληρώνεται αλληγορικά με τη μορφή της Νίκης, της θεότητας των αρχαίων Ελλήνων που επιστέφει κάθε αγώνα για ελευθερία. Αρχαίες φτερωτές νίκες θα διατρέξουν και τις επόμενες επετειακές δράσεις του Μουσείου, μεταφέροντας στο σήμερα ισχυρούς συμβολισμούς και μηνύματα για όσα κινούν και εμπνέουν τον άνθρωπο.