Ιερείς, τελετουργίες και μαγεία στην αρχαιότητα

Η αγωνία του ανθρώπου να εξηγήσει τον κόσμο που τον περιβάλλει, η επιθυμία του να εξευμενίσει τη φύση και να εξοικειωθεί με τον θάνατο, αποτέλεσαν αναπόσπαστο κομμάτι της ύπαρξής του. Στο πέρασμα των αιώνων, τα όρια ανάμεσα στον ορθολογισμό και τη δεισιδαιμονία είναι πολλές φορές δυσδιάκριτα, ενώ ένα πολύπλοκο δίκτυο θεών και δαιμόνων εμπλούτισαν την τέχνη και τη μυθολογία όλων των πολιτισμών, καταδεικνύοντας εντέλει και την κοσμοθεωρία τους.

Το ιερατείο, άνθρωποι που συγκέντρωναν στα χέρια τους δύναμη που πολλές φορές ξεπέρασε εκείνη την κοσμικής εξουσίας, κατείχαν γνώσεις μαγικές, αφού ήταν εκείνοι που επικοινωνούσαν με το θείο, γνώριζαν θαυματουργά βότανα αλλά και θανατηφόρα δηλητήρια, ερμήνευαν οιωνούς, τελούσαν θυσίες, σπονδές και μυστήρια, εξόρκιζαν λοιμούς και δαίμονες, ευλογούσαν την ετήσια σοδειά, τη γέννηση ενός παιδιού, την αλλαγή των εποχών, το πέρασμα στην μεταθανάτια ζωή και καταριόνταν το «μίασμα», τον ιερόσυλο και τον αλλόθρησκο.

Αναπαραστάσεις θεοτήτων, ιερέων και άγνωστων σε εμάς τελετουργιών έχουν διασωθεί σε τοιχογραφίες, αναθηματικά γλυπτά και ειδώλια. Παράλληλα,  γραπτές πηγές όπως οι πινακίδες της Μυκηναϊκής Γραμμικής Β, οι ενεπίγραφοι μολύβδινοι κατάδεσμοι και τα χρηστήρια ελάσματα μαρτυρούν ότι στην αρχαιότητα η παρέμβαση και η επίκληση δυνάμεων έξω από τον άνθρωπο κυριαρχούσε σε κάθε δραστηριότητα του βίου.

Το 2025 η δράση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου «Έκθεμα του Μήνα» θα προσπαθήσει να ανιχνεύσει τη θρησκεία διαφόρων εποχών, όπως αυτή αποτυπώθηκε στην αρχαία τέχνη αλλά και τις γραπτές μαρτυρίες του παρελθόντος.

Δώδεκα (12) «βιογραφίες» αντικειμένων από τις μόνιμες εκθέσεις των Συλλογών του Μουσείου, μία (1) στις 25 κάθε μήνα του έτους 2025, παρουσιάζονται στους διαδικτυακούς ακολούθους μας και τους προσκαλούν να έρθουν να δουν τα αντικείμενα αυτά από κοντά μέσα στο Μουσείο. Κάθε «βιογραφία» φέρει την υπογραφή, το προσωπικό ύφος και την επιστημονική εγκυρότητα των αρχαιολόγων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Κάθε «βιογραφία» συμπληρώνεται με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και ενδεικτική βιβλιογραφία, προσφέρεται, δε, σε δύο γλώσσες, ελληνικά και αγγλικά.

Και αυτή τη χρονιά η επιτροπή επιμέλειας και συντονισμού της δράσης απαρτίζεται από τις αρχαιολόγους Ελένη Κωνσταντινίδη, Έφη Οικονόμου και Χρυσάνθη Τσούλη και από τη συντηρήτρια Μαρία Κοντάκη.