Με πρωτεύουσα τη Μέμφιδα, ισχυροί και πλούσιοι φαραώ του Αρχαίου Βασιλείου (περ. 2575-2134 π.Χ., 3η-6η Δυν.) καθιερώνουν, από την 5η Δυναστεία, τη λατρεία του Ήλιου και αποκαλούνται, στο εξής, «Γιοί του Ήλιου». Το Αρχαίο Βασίλειο αποτελεί ακμάζουσα περίοδο της αρχιτεκτονικής και της γλυπτικής, κατά την οποία η καλλιτεχνική δημιουργία υπαγορεύεται από την λατρεία του φαραώ. Κτίζονται ηλιακοί ναοί με σημείο αναφοράς τους γιγάντιους οβελίσκους, όπου ετελείτο η λατρεία του Ρα (θεός Ήλιος), οικοδομούνται πυραμίδες ως βασιλικοί τάφοι εκ των οποίων οι διασημότερες στη κοιλάδα της Γκίζας (πυραμίδες Χέοπα, Χεφρήνου και Μυκερίνου) καθώς και μαστάμπα (ορθογώνια υπέργεια οικοδομήματα με έναν ή περισσότερους επικοινωνούντες υπόγειους λαξευτούς θαλάμους) ως τάφοι των μελών της βασιλικής οικογένειας και των ευγενών. Οι τάφοι τύπου μαστάμπα διακοσμούνται με ανάγλυφα, τοιχογραφίες και αγάλματα, που χαρακτηρίζονται από απόλυτη μετωπικότητα και συμμετρία και απεικονίζουν ήρεμες και μεγαλόπρεπες νεανικές μορφές με τέλειες αναλογίες σε θέματα κυρίως από την καθημερινή ζωή, τα οποία συνοδεύουν τον νεκρό μετά θάνατον. Κατά τη διάρκεια του Αρχαίου Βασιλείου, η αιγυπτιακή τέχνη οργανώνεται με κανόνες που θα ισχύσουν σε όλη την μακραίωνη ιστορία της και η ιερογλυφική γραφή γνωρίζει σημαντική εξέλιξη. Τα «Κείμενα των Πυραμίδων» αποτελούν σταθμό στην εξέλιξη της γλώσσας των ανθρώπων της εποχής και απηχούν τις μεταθανάτιες αντιλήψεις τους καθώς είναι χαραγμένα στους τοίχους των διαδρόμων και των ταφικών θαλάμων εννέα πυραμίδων του Αρχαίου Βασιλείου και της Πρώτης Μεταβατικής περιόδου, που ακολουθεί αμέσως μετά.