Αττική λευκή λήκυθος Του Ζωγράφου του Sabouroff
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Συλλογή Αγγείων και Μικροτεχνίας, αρ. ευρ. Α 1926

Προέλευση: Ερέτρια
Διαστάσεις: Ύψος: 31,6 εκ.
Χρονολόγηση: 440-430 π.Χ.
Χώρος έκθεσης: Έκθεση Αγγείων, Aίθουσα 55, Προθήκη 110.

Στην λήκυθο αυτή εικονίζεται μία από τις χαρακτηριστικότερες παραστάσεις των λευκών ληκύθων, η παράδοση από τον Ερμή Ψυχοπομπό μίας γυναίκας στον Χάροντα.

Η σκηνή εκτυλίσσεται στις όχθες της Αχερουσίας λίμνης. Ο Χάρων στέκεται όρθιος στην λέμβο την οποία συγκρατεί με το κοντάρι στη όχθη. Αν και στις φιλολογικές πηγές ο Χάρων περιγράφεται ως γέρων, στις λευκές ληκύθους η μορφή του έχει ποικίλα ηλικιακά και φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά. Εδώ, δανείζεται τη μορφή των ανθρώπων του μόχθου και των δούλων. Φορεί το πλέον χαρακτηριστικό τους ένδυμα, τον ετερομάσχαλο χιτώνα (εξωμίδα), και στο κεφάλι φέρει τον δερμάτινο σκούφο (κυνή).

Ο Ερμής εμφανίζεται εδώ με τη χθόνια υπόστασή του, ως παρήγορος συνοδός και αποτελεί τον συνδετικό κρίκο μεταξύ των δύο κόσμων, του κόσμου των ζωντανών και του κόσμου των νεκρών. Φορεί κόκκινη χλαμύδα και στο κεφάλι πέτασο, το χαρακτηριστικό πλατύγυρο καπέλο των οδοιπόρων. Ο θεός στρέφεται προς τη νεαρή γυναίκα στα δεξιά και με μία προτρεπτική κίνηση του αριστερού του χεριού την καλεί να επιβιβαστεί στη λέμβο του Χάροντα. Στο κατεβασμένο δεξί χέρι κρατεί κηρύκειο, σαν να της δείχνει επιτακτικά τον δρόμο προς τον Κάτω Κόσμο. Σαν νύφη του Κάτω Κόσμου φορεί γιορτινά ενδύματα, χιτώνα και ιμάτιο. Ήρεμα ανασύρει την παρυφή του σκουρόχρωμου ιματίου της, μία κίνηση που σχετίζεται με την ανακάλυψη δηλ. την αποκάλυψη του προσώπου της νύφης στις γαμήλιες παραστάσεις. Αν και νεκρή, διατηρεί ακόμη τα εξατομικευμένα χαρακτηριστικά της σε αντίθεση με το σμήνος ειδώλων, που έρχονται από τον Κάτω Κόσμο να την προϋπαντήσουν.

Τρία πρόσωπα, τρείς διαφορετικές ενδυμασίες των αρχαίων Αθηναίων. Ένας οδοιπόρος θεός, μία νέα γυναίκα πρόωρα χαμένη, νύφη του Κάτω Κόσμου και ένας άνθρωπος του μόχθου που δάνεισε την μορφή του στην μορφή του Χάροντα.

Δρ. Γεώργιος Καββαδίας

Βιβλιογραφία:
Γ. Καββαδίας, Ο Ζωγράφος του Sabouroff, Αθήνα 2000, 128-130, πίν. 3 και 201.
E. Walter-Karydi, Die Athener und ihre Graber (1000-300 v. Chr.), Berlin, 2015, σελ. 142, εικ.75.