Η διαδοχική ανάληψη της Ευρωπαϊκής Προεδρίας από την Ελλάδα και την Ιταλία μέσα στο 2014, στάθηκε η αφορμή να συναντηθούν στο στάδιο του Πολιτισμού οι δύο χώρες, οι οποίες αναμφισβήτητα διαμόρφωσαν το παρελθόν και το παρόν του δυτικού κόσμου.
Η έκθεση «Classicita ed Europa. Το κοινό πεπρωμένο Ελλάδας και Ιταλίας» αποτελεί καρπό αυτής της ευτυχούς συγκυρίας.

Τα προσεκτικά επιλεγμένα αρχαία και νεότερα έργα τέχνης που παρουσιάζονται στην έκθεση δίνουν, άλλοτε καθαρά και άλλοτε υπαινικτικά, το στίγμα της κοινής πολιτιστικής πορείας των δύο χωρών, στίγμα που καθόρισε, διαμόρφωσε και χαρακτηρίζει αυτό που ονομάζουμε Ευρωπαϊκό Πολιτισμό. Το ευρωπαϊκό αυτό πεπρωμένο της Ελλάδας και της Ιταλίας, οι οποίες συμπορεύτηκαν με κοινό παρονομαστή τις πολιτιστικές τους αξίες, την ιστορία, τη θρησκεία και την τέχνη, φιλοδοξεί να διηγηθεί η παρούσα έκθεση, τιμώντας το ανήσυχο πνεύμα, τη δημιουργική δύναμη και τη συνεχή αλληλεπίδραση των δύο χωρών, αλλά και το πνεύμα συνεργασίας και αλληλεγγύης που οφείλει να διέπει τις σχέσεις των λαών της Ενωμένης Ευρώπης. Παρουσιάστηκε αρχικά στο Προεδρικό Μέγαρο του Κυρηναλίου στη Ρώμη και τώρα φιλοξενείται από τις 28 Αυγούστου έως τις 31 Οκτωβρίου στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα.

Τα 23 έργα της έκθεσης καλύπτουν ένα διάστημα 4.500 χιλιάδων ετών, από τον κυκλαδικό πολιτισμό της 3ης χιλιετίας π.Χ. έως την Ελλάδα και την Ιταλία του 20ού αιώνα. Αντιπροσωπεύονται οι τρεις μεγάλοι προϊστορικοί πολιτισμοί που αναπτύχθηκαν στο Αιγαίο, ο κυκλαδικός, ο μινωικός και ο μυκηναϊκός. Εμβληματικά έργα του τέλους του 6ου π.Χ. αιώνα, όπως η κόρη από την Ακρόπολη ή ο κρατήρας του Ευφρονίου παρακολουθούν την εξέλιξη της ελληνικής σκέψης και αισθητικής προς την κλασική τελειότητα. Ανάμεσά τους, το ανάγλυφο της «Σκεπτόμενης Αθηνάς» με τη στοχαστική έκφραση γίνεται ιδιαίτερα επίκαιρο στις μέρες μας, καθώς παραπέμπει στο σκεπτικισμό με τον οποίο πρέπει να αντιμετωπίζονται οι σύγχρονες, αμφίσημες, πολιτικές καταστάσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη, ενώ το δόρυ της μας υπενθυμίζει ότι πρέπει να επαγρυπνούμε για τη διατήρηση όσων κατακτήθηκαν με τους αγώνες του παρελθόντος. Άλλα έργα αποτελούν εύγλωττες μαρτυρίες της άνθησης του εμπορίου αρχαιοτήτων και της συλλογής έργων τέχνης, τόσο στην αρχαιότητα όσο και στις μέρες μας. Στον ευαίσθητο αυτό τομέα, η Ελλάδα και η Ιταλία πρωτοστατούν και πρωτοπορούν για την πάταξη της αρχαιοκαπηλίας και το «νόστο» των κλεμμένων πολιτιστικών αγαθών στις πατρίδες τους. Η κορυφαία αξία που ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός κληροδότησε στους αιώνες, η δημοκρατία, εκφράζεται στο «Σύνταγμα των Τυραννοκτόνων», το οποίο δίκαια κατέχει κομβική θέση στην έκθεση ως το απόλυτο σύμβολο του αγώνα κατά της τυραννίας, ενώ αποτελεί και το πρώτο μνημείο πολιτικού χαρακτήρα που στήνεται σε δημόσιο χώρο στην Ευρώπη.

Στη σωτηριολογική διάσταση του χριστιανισμού, που μπόλιασε τον αρχαίο ελληνορωμαϊκό πολιτισμό εισάγοντας τη νέα εποχή, μας οδηγεί η εικόνα της Γλυκοφιλούσας Παναγίας με την ανθρώπινη και τρυφερή της κίνηση, καθώς και το πανομοιότυπο του Ευαγγελίου του Rossano, του παλαιότερου εικονογραφημένου ευαγγελίου. Οι κατακτήσεις της Βυζαντινής τέχνης, η βενετσιάνικη Αναγέννηση και ο ρωμαϊκός μανιερισμός εκφράζονται. στους πίνακες του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου ή Ελ Γκρέκο και του Mattia Preti, ενώ τα στοιχεία της κλασικής αρχαιότητας και του Βυζαντίου αφομοιώνονται στο προσωπικό ύφος και τις καλλιτεχνικές αναζητήσεις δημιουργών του 20ού αιώνα, όπως του Giani και του Cadorin, του Μόραλη και του Παρθένη.

Η έκθεση διοργανώθηκε με τη συνεργασία της Προεδρίας της Ιταλικής και της Ελληνικής Δημοκρατίας αντίστοιχα και των Υπουργείων Εξωτερικών και Πολιτισμού των δύο χωρών. Την επιστημονική επιμέλεια της έκθεσης υπογράφουν η Μαρία Αδρεαδάκη-Βλαζάκη, Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς και ο Louis Godart, Σύμβουλος για τη Διατήρηση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ενώ το συντονισμό και την επιμέλεια έχει ο Γεώργιος Κακαβάς, Διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Τα αριστουργήματα που παρουσιάζονται προέρχονται από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Νέο Μουσείο Ακρόπολης, το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, την Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, τα Μουσεία Καπιτωλίου – Centrale Montemartini, το Εθνικό Ετρουσκικό Μουσείο της Villa Giulia, το Εθνικό Ρωμαϊκό Μουσείο – Palazzo Altemps, την Εθνική Πινακοθήκη Αρχαίας Τέχνης του Palazzo Corsini, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Νάπολης, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Ρηγίου και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Τάραντα. Την έκθεση συνοδεύει επιστημονικός κατάλογος στα ελληνικά και αγγλικά, έκδοση του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων.

Εγκαίνια έκθεσης: Τετάρτη 27 Αυγούστου 2014, ώρα 19.30 (με επίδειξη πρόσκλησης).

Χαιρετισμοί επισήμων, μουσικό πρόγραμμα με τον Μαυρίκιο Μαυρικίου, ξενάγηση στην έκθεση και δεξίωση στο αίθριο του Μουσείου.

Διάρκεια έκθεσης: 28 Αυγούστου έως 31 Οκτωβρίου 2014