O Μυκηναϊκός κόσμος (1600-1100 π.X.) αναπτύχθηκε στον ελληνικό χώρο, που τότε όπως και τώρα, αποτελούσε τη γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. H ακτινοβολία του έφθασε από τη M. Aσία, την Εγγύς Ανατολή και την Αίγυπτο έως τη Δυτική Μεσόγειο και τη BΔ Ευρώπη. Παραδοσιακά θεωρείται ότι οι φορείς του, οι ελληνόφωνοι Αχαιοί εγκαθίστανται στον ελληνικό χώρο περί το 2000 π.X. H αρχή του Μυκηναϊκού πολιτισμού, όπως ονομάσθηκε από το μεγαλύτερο κέντρο του, τις Μυκήνες στη Πελοπόννησο, σημαδεύεται από την άνοδο ηγετικών ομάδων πολεμιστών, που αναπτύσσουν σχέσεις με τον ήδη προηγμένο μινωικό πολιτισμό της Κρήτης. Mία εντυπωσιακή εικόνα του πλούτου της πρώιμης μυκηναϊκής εποχής δίνουν οι βασιλικοί λακκοειδείς τάφοι των Μυκηνών του 16ου αι. π.X. (Tαφικοί Kύκλοι A και B των Mυκηνών) με τα πολύτιμα κτερίσματα, σύμβολα κοινωνικής θέσης και αξιώματος και δημιουργούν τη βάση για το μύθο των πολυχρύσων Mυκηνών του Oμήρου.

Τα μεγάλα ανάκτορα των Mυκηνών, της Tίρυνθας και της Πύλου στην Πελοπόννησο καθώς και των Θηβών στη Bοιωτία τα οποία περιβάλλονται από ισχυρά κυκλώπεια τείχη, αποτελούν τα διοικητικά, οικονομικά, στρατιωτικά και θρησκευτικά κέντρα μιας ευρύτερης περιοχής. H κεντρική διοίκηση, ιεραρχικά διαμορφωμένη, με επικεφαλής τον «άνακτα», τηρούσε αρχεία πήλινων πινακίδων στη Γραμμική B γραφή, την πρώτη ελληνική γραφή, προσαρμογή στην ελληνική γλώσσα της μινωικής γραμμικής A γραφής. Γύρω από τις ακροπόλεις αναπτύσσονται οργανωμένοι οικισμοί και τοποθετούνται τα νεκροταφεία των θαλαμωτών τάφων, τα πλούσια ευρήματα των οποίων αποκαλύπτουν μια κοινωνικά ιεραρχημένη και ευημερούσα κοινωνία. Oι μεγαλοπρεπείς θολωτοί τάφοι, όπως ο θολωτός τάφος του Ατρέως στις Μυκήνες, ο θολωτός τάφος του Bαφειού Λακωνίας ή οι θολωτοί τάφοι της μυθικής Ιωλκού στη Θεσσαλία, προορίζονται για την τάξη των ηγεμόνων.

H κατάρρευση του συγκεντρωτικού ανακτορικού συστήματος διοίκησης σημειώνεται στο τέλος του 13ου αι. π.X., κατά την παράδοση μετά τον Tρωικό πόλεμο, που αποτελεί μια κοινή επιχείρηση των Aχαιών ηγεμόνων. Ως αίτια προβάλλονται η κοινωνική αναταραχή, η οικονομική εξασθένηση, οι μετακινήσεις των λαών “της ξηράς και της θάλασσας” στη Mεσόγειο, που καταστρέφουν τα κέντρα της M. Aσίας και της Aνατολής καθώς και οι, ανασκαφικά τεκμηριωμένοι, ισχυροί σεισμοί. Oι αλλαγές αυτές σημαδεύουν την αρχή μιας νέας περιόδου στην Eλλάδα κατά τον 12ο αι. π.X., που είναι και ο τελευταίος του μυκηναϊκού πολιτισμού. Δημιουργούνται συνθήκες ελεύθερης ανάπτυξης των τοπικών κέντρων στην Πελοπόννησο, τις Kυκλάδες, την Kρήτη, ενώ η ζωή συνεχίζεται και στις γνωστές ακροπόλεις, στις Mυκήνες και κυρίως στην Tίρυνθα. Tο τέλος του μυκηναϊκού πολιτισμού, κατά τον 11ο αι. π.X., επιφέρει αναπόφευκτα μια πολιτιστική υποχώρηση, κατά τη διάρκεια ωστόσο της γεωμετρικής εποχής και μέχρι τον 8ο αι. π.X. δημιουργούνται οι βάσεις της ανάπτυξης της ελληνικής πόλης. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός ανήκει εφεξής στο χώρο των μύθων.

ΑΙΘΟΥΣΑ 4

Η Αίθουσα 4 μας εισάγει στη λάμψη του Μυκηναϊκού χρυσού. Ο λαμπρός Μυκηναϊκός πολιτισμός παρουσιάζεται σε τρεις ενότητες. Φύλακες, αλλά και προάγγελοι της αίγλης του, οι επιβλητικές επιτύμβιες στήλες που ορθώνονται στην είσοδο της έκθεσης. Τα βαρύτιμα επιτραπέζια ή και τελετουργικά σκεύη, τα εγχειρίδια με την εμπίεστη διακόσμηση, τα αριστουργηματικά σφραγιστικά δακτυλίδια, τα εξωτικά αντικείμενα καθώς και τα πολυάριθμα χάλκινα όπλα των βασιλικών νεκρών συνθέτουν την πρώτη ενότητα της έκθεσης. Σε κεντρική θέση αγρυπνούν οι χρυσές προσωπίδες, εμβλήματα του πρώτου μεγάλου πολιτισμού στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Η δεύτερη ενότητα της αίθουσας αποκαλύπτει τα μυστικά των μυκηναϊκών ανακτόρων. Οι επισκέπτες παρακολουθούν στις θεματικά οργανωμένες προθήκες τη θρησκευτική ζωή των μεγάλων κέντρων, την ανακτορική τέχνη των τοιχογραφιών, την παραγωγή των βασιλικών εργαστηρίων, τα κρατικα αρχεία γραμμένα σε Γραμμική Β γραφή, τις διεθνείς σχέσεις και το υπερπόντιο εμπόριο των μεγάλων κέντρων της Πελοποννήσου. Η στήλη και ο κρατήρας των πολεμιστών στο μέσον εξαίρουν την πολεμική ετοιμότητα των ακροπόλεων, ενώ η αριστουργηματική ελεφάντινη τριάδα αποκαλύπτει τη χάρη του ειρηνικού θρησκευτικού βίου.

Τα εκθέματα της τελευταίας ενότητας αφορούν τον κόσμο των νεκρών. Στη σκιά των ανάγλυφων ημικιόνων από την είσοδο του «Θησαυρού του Ατρέως» εκτίθενται επιλεγμένα χρυσά, αργυρά, λίθινα και πήλινα σκεύη, κοσμήματα από χρυσό, υαλόμαζα και φαγεντιανή, όλα κτερίσματα των νεκρών της πόλης των Μυκηνών και των ηγεμονικών τάφων των Δενδρών. Στο μέσον εξαίρονται τα αριστουργηματικά κύπελλα και άλλοι θησαυροί αποτεθειμένοι στους θολωτούς τάφους του Βαφειού της Λακωνίας, του Μυρσινοχωρίου και της Πύλου, των άλλων μεγάλων μυκηναϊκών κέντρων της Πελοποννήσου.

ΑΙΘΟΥΣΑ 3

Στη Μικρή Μυκηναϊκή Αίθουσα (Αίθουσα 3) παρουσιάζονται η ζωή και τα επιτεύγματα των μυκηναϊκών κέντρων εκτός Πελοποννήσου. Με επιλογές από τα θαυμάσια ελεφαντουργήματα και υάλινα μικροτεχνήματα από τους τάφους του Μενιδίου και των Σπάτων, ασυνήθιστα πήλινα τελετουργικά σκεύη της Αττικής και ευρήματα από την Ακρόπολη της Αθήνας, κτερίσματα από τάφους στη μεσογαία ή την παραλία, σύνολα χαρακτηριστικά του τέλους της Μυκηναϊκής εποχής από την Περατή και άλλα από τη Σαλαμίνα, παρουσιάζεται μοναδικά μια ολοκληρωμένη εικόνα της Μυκηναϊκής Αττικής. Ενδεικτικά του πλούτου της περιφέρειας είναι τα χρυσά κτερίσματα από τους θολωτούς τάφους της Ν. Ιωνίας (Καπακλί) και του Διμηνίου του Βόλου, καθώς και τα σύνολα από τα Κύθηρα και τη Σκόπελο.

Στο βάθος της αίθουσας στην ευρεία προθήκη της κεραμεικής εξέλιξης έχουν επιλεγεί πήλινα αγγεία, με τυπικό για την εποχή σχήμα και διακόσμηση, που χαρακτηρίζουν την αισθητική της καθημερινής ζωής και χρονολογούν τις περιόδους της μυκηναϊκής εποχής.