Οι πολυετείς ανασκαφές της Βρετανικής Σχολής Αθηνών και της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στο Λευκαντί Ευβοίας αποκάλυψαν έναν πλούσιο, με έντονες εμπορικές δραστηριότητες, οικισμό των Υπομυκηναϊκών χρόνων με συνέχεια κατοίκησης κατά την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, και με νεκροταφεία χρονολογούμενα από τον 11ο ως τον 9ο αι. π.Χ. Στο πλουσιότερο από αυτά, στη θέση Τούμπα, εντοπίστηκε, κάτω από έναν τεχνητό τύμβο, μνημειακό αψιδωτό κτήριο των μέσων του 10ου αι. π.Χ. Το λαμπρό οικοδόμημα έγινε η αιώνια κατοικία ενός άνδρα με εξέχουσα θέση στη κοινωνία της εποχής, τον λεγόμενο “ήρωα του Λευκαντί”. Δίπλα του θάφτηκαν μία γυναίκα, ίσως η σύντροφός του, και σε διπλανό λάκκο, τα τέσσερα άλογά του, ταφικό έθιμο των Ομηρικών χρόνων. Η τέφρα του φυλάχθηκε σε χάλκινη κυπριακή τεφροδόχο, πολύτιμο κειμήλιο παλιότερο τουλάχιστον κατά έναν αιώνα. Μέσα σ’ αυτόν τοποθετήθηκε προσεκτικά διπλωμένο ένα μεγάλο ορθογώνιο λινό ύφασμα  που διατηρήθηκε σε εξαιρετική κατάσταση, χάρη στις προστατευτικές ιδιότητες του χαλκού. Ήταν κατασκευασμένο με απλή ύφανση, ενώ σε μεγάλο μέρος του εξείχαν κλωστές σχηματίζοντας κρόσσια. Ξεχωριστές ταινίες από ύφασμα, διακοσμημένες με γεωμετρικά μοτίβα συμπλήρωναν το υφασμάτινο σύνολο.

Αμέσως μετά την αποκάλυψή του και τις πρώτες βοήθειες στην ανασκαφή, την άνοιξη του 1981, το εύρημα μεταφέρθηκε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο όπου συντηρήθηκε από ομάδα συντηρητών με επικεφαλής τον αείμνηστο Τάσο Μαργαριτώφ και στερεώθηκε πάνω σε σύγχρονο υφασμάτινο υπόστρωμα. Από τότε και για 40 χρόνια φυλασσόταν μέσα σε ειδικά σχεδιασμένη (από τον χημικό Κ. Ασημενό) προθήκη από ξύλο και πλεξιγκλάς σε ρυθμισμένες περιβαλλοντικές συνθήκες έξω από το Αμφιθέατρο, δεν είχε όμως εκτεθεί στο κοινό.

Πρόσφατα δόθηκε από το Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Αττικής η άδεια μελέτης και δημοσίευσης του υφάσματος σε πενταμελή επιστημονική ομάδα αποτελούμενη από: α) τη δρα Ειρ. Λαιμός (Βρετανική Σχολή Αθηνών – Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης), β) τη δρα Σ. Σπαντιδάκη (Κέντρο Έρευνας και Συντήρησης Αρχαιολογικού Υφάσματος ARTEX) , γ) τη δρα Χ. Μαργαρίτη (Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων), δ) τη δρα Π. Καλαμαρά (Εφορεία Αρχαιοτήτων Ευβοίας) και ε) τη δρα Γ. Μωραΐτου (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο).

Ήδη από τα πρώτα στάδια της μελέτης αποκαλύπτονται σημαντικά στοιχεία τόσο για τεχνικές λεπτομέρειες της κατασκευής, όσο και για τον πραγματικό αριθμό των υφασμάτων που αποτελούν το εν λόγω εύρημα που είναι μεγαλύτερος απ᾽ ότι πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Το 2019 με δαπάνη της Εφορείας Ευβοίας (προϊστ. Π. Καλαμαρά) και μελέτη του ΕΑΜ (Γ. Μωραΐτου) κατασκευάστηκε ειδική σύγχρονη προθήκη για την έκθεση του συνόλου. Το ίδιο έτος και συγκεκριμένα στις 16/12/2019, το εύρημα επεστράφη στην Εφορεία Ευβοίας και εκτίθεται στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χαλκίδας ΑΡΕΘΟΥΣΑ.

Η διεπιστημονική αυτή μελέτη (σε συνεργασία με ερευνητές και Πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού) αναμένεται να δώσει απαντήσεις σχετικά με την κατασκευή και τη διακόσμηση του υφάσματος με χρώματα και σχέδια, καθώς και για τη χρήση και την σύνδεσή του με τον επιφανή άνδρα από το Λευκαντί, που θάφτηκε με τιμές πριν από τρεις χιλιάδες χρόνια. Η μελέτη αυτή είναι ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς αφορά σε ένα από τα αρχαιότερα και καλύτερα διατηρημένα υφάσματα στον Ελλαδικό χώρο. Ήδη έχει δημοσιευτεί η πρώτη μελέτη: Margariti Ch., Spantidaki St. 2020. Revisiting the Hero of Lefkandi, PURPUREAE VESTES VII, Textiles and Dyes in Antiquity, Proceedings of the VIIth International Symposium on Textiles and Dyes in the Ancient Mediterranean World, Redefining Ancient Textile Handcraft Structures, Tools and Production Processes (Granada, Spain 2-4 October 2019), (Macarena Bustamante-Álvarez, Elena H. Sánchez López, Javier Jiménez Ávila (eds.) Granada, 401-412.

Απώτερος σκοπός του έργου είναι η επανασυντήρηση του υφάσματος με σύγχρονες τεχνικές μεθόδους, η επιστημονική του δημοσίευση και η πολυαναμενόμενη παράλληλη έκθεσή του μαζί με την χάλκινη τεφροδόχο που το περιείχε, στο μουσείο στο οποίο ανήκει, το Αρχαιολογικό Μουσείο Χαλκίδας.